КОНЕЧНОСТА И КРШЛИВОТО ОПШТЕСТВО – СОЦИЈАЛИЗАМ, СЛОБОДА И СЕКУЛАРНОСТ
Да бидете слободен не значи да бидете слободен од нормативните ограничувања, туку да бидете слободен да преговарате, да ги менувате, да ги предизвикувате и конфронтирате идентитетите во светлината според која се раководиме во нашите животи. Не е прашање дали нашата слобода ќе биде обликувана од општествените институции – не може да постои слобода која нема институционална форма – туку како и од кои институции ќе биде обликувана.
Мартин Хеглунд, Овој живот: Секуларна вера и духовна слобода
Оваа година прославуваме пет години од постоењето на КРИК – фестивал за критичка култура, кој е замислен како отворена платформа за развој и практикување на критичка култура.Повеќе од јасно е дека во овој миг сите сме исправени пред можеби најважните предизвици за кои досега само академски, епистемолошки, со напор за практикување во општествениот контекст, сме разговарале – што значи практикувањето, втемелувањето на одговорна, солидарна, емпатична, еманципаторска критичка заедница и култура. Во мигов сме соочени со најранливото лице на светот, кое не постои ниту само во умните книги, ниту само на масовните форуми и конференции, ниту само во интелектуалните парадигми. Сега ни се случуваат во реалниот простор и време тагата и распадливоста на она што го живееме како претпоставена заедница, култура, политички имагинариум.
Соочени сме со конечноста на светот во неговите најкревки аспекти. А се чини не бевме спремни за вакво радикално соочување. Досега, страдањата на милиони сиромашни, отфрлени, унижени, потиснати ширум планетава, која буквално вреска затоа што ја рануваме катадневно заради нашето безумие и алчност, поминуваа досега речиси незабележано – арогантно ги игнориравме болката и маката на илјадниците луѓе, затоа што тоа „умирање“ секогаш се случува „таму некаде“, не во нашиот „цивилизиран и еманципиран“ и „добро уреден“ двор. Реалната и масовна закана од една болест ничкум ги преврте нашите досегашни императиви за мобилност, за општествена интеракција, за размена на вредности. Овојпат, светот дистопично „крикнува“ и вели дека е крајно време за нови прадигми, за престукрирање, превреднување и поставување на радикално поинакви културни и политички смерници.
И покрај тоа што КРИК – фестивал за критичка култура е длабоко вкотвен во агората, сепак, ќе се обидеме во условите кои се зададени и понатаму да ги истражуваме заеднички формати преку кои ќе отвораме прашање и ќе се обидеме да дадеме барем некои одговори за темите ни беа зададени за овогодинешното, петто, јубилјено изданије, а кои сѐ уште ни се чинат актуелни.
Тематските рамки околу кои ќе разговараме низ текот на оваа година ги обединивме во насловот Конечноста и кршливото општество – слобода, социјализам и секуларност – наслов кој директно произлегува од книгата која Контрапункт ќе ја издаде во текот на јули, а која беше повеќекратно прогласувана за најрелевантна книга во сверата на политичката филозофија во 2019 година. Станува збор за Овој живот – секуларна вера и духовна слобода, од еден од најзначајните филозофи на нашето време, Мартин Хеглунд.
Ќе се фокусираме на три главни, прилично деликатни области од нашето современо политичко и идеолошко опкружување. Станува збор за области кои се клучни одредници за историјата на филозофската и политичката мисла: слободата, секуларизмот и социјализмот. КРИК оваа година ќе се обиде да отвори и конфронтира различни епистемиолошки перспективи, прашања и полемики поврзани со воспоставувањето на овој (гол) живот кој постои во рамки на загрозените, изопачените, неправедните, и угнетувачките општества, кои почиваат врз новите капиталистички наративи кои ја проголтуваат и уништуваат идејата за емпатични, солидарни заедници. Каков вид на политички, социо-културен и економски поредок би бил идеален/оправдувачки за нас како битија кои се соочуваат и не можат да ја прифатат сопствената смртност? Каков начин на живот треба да живееме и што треба да направиме колективно/заеднички, за да се овозможи коренита промена во идејата за заедниците? Како можеме да ги преиспитаме и повторно да ги земеме предвид концептите за слобода и еднаквост? Какви движења можеме да поттикнеме кои ќе го конфронтираат досегашниот концепт на заедници и ќе понудат праведни општествени концепти и практики?
Во време во кое државата повторно стана глобален хегемон, државата која регулира, дисциплинира и казнува, мора да се запрашаме за неуспехот за да воведеме нови сили кои ќе може да ја скршат присилната доминација на капиталистичката и политичката класа преку државата. Од друга страна, сведочејќи модели на взаемна помош, самоорганизација и хоризонтална диспрезија, гледаме како се развива контра-моќ развиена од заедниците ширум светот. Оттука, мора да се запрашаме, кои се нчаините со кои ќе можат да се одржат таквите практики преку сегашниот модел на комунизам на катастрофите.
Вторник 09.06.2020| 19 часот
Франко Берарди – Бифо: Не можам да дишам – Респираторен хаос и поезија
| Предавање (поврзи линковски https://www.youtube.com/watch?v=8YWmzyVO-Rc&t=1531s )
Оние кои водат војна против хаосот, ќе изгубат, бидејќи хаосот се храни со војна. Хаосот не е добар и не е лош, хаосот е брзината на инфосферата што човечкиот ум не може да ја образложи.Само поезијата може да се справи среќно со хаосот. Поезијата е всушност трансформација на хаосот во ритам.
Глобалните карантини и пандемијата ја востоличија добата на хаосот. Политичкото умеење се покажа неспособно да се справи со био-вирусот, и ќе се покаже неспособно да се справи со колапсот на глобалната економија и со ширењето на граѓанската војна, која веќе е на повидок во САД.
Вторник 16.06.2020| 20 часот
Џули Реше: Ширење на вирусот на љубов и смрт | Предавање (поврзи линковски https://www.youtube.com/watch?v=qTIh6xwWvd4&t=512s )
Колективната љубов и солидарноста најчесто се поврзуваат со живото-одржливото чувство на среќа, радост и исполнетост. Што ако таквото поврзување, е илузија која всушност им се заканува на колективната љубов и солидарност. Љубовта не ве прави среќни, таа бара вистинска грижа, напор, саможртва и способност да се споделат болката и страдањето на другите. Ве боли и уништува, ве приближува до смртта, наместо да ве прави поживи.
Вторник 23.06.2020 | 19 часот
Светлана Слапшак: Легитимизација на социјализмот: помеѓу корона вирусот, Маркс и Дионис Савопулос | Предавање (поврзи линковски https://www.youtube.com/watch?v=N02aRY4HLUk&t=101s )
Во една песна од 80-тите години, грчкиот пејач Савопулос вели: љубовта работи во корист на социјализам. Тоа е време на ПАСОК во Грција, околу десет златни години, пред партијата да ги изгуби своите идеи и јазик, и пред да западне во национализам. Врската помеѓу љубовта и политиката е стара (античка) појава која желбата, задоволството и демократијата ги става во центарот на политиката.
За време на епидемијата на корона вирусот (што е веројатно само почеток на ерата на епидемиските култури), станува важно и се вградува во свеста на граѓаните сознанието од практиката, а не од идеологијата, дека еднаквоста се заснова на човечките потреби, а не на општествената положба.
Марксовиот клучен пресврт доживува ренесанса, што неолибералниот капитализам веднаш го забележува. Од една страна, прашањето за „потребата“ (обичното преживување, голиот живот, според Агамбен) е цинично одредено според правилата на „потребата“ (капитални бенефиции и 1%), на пример во европските геноцидни практики за укинување на можноста за болничко лекување на постарата популација, или во јавниот дискурс за „војната“ против вирусите и милитаризацијата на јавноста. Во војна, приоритетните акции и економијата на жртвите лесно се утврдуваат, еднаквоста се укинува, а потребите не се земаат предвид. Затоа, можно е, повеќето светски лидери да изјавуваат дека владината структура го „победила“ вирусот, а медицинските лица, кои според својата определба и струка се во првите редови на потенцијални жртви, да бидат политички манипулирани, запоставувани и цензурирани.
Одговорот добиен од практичното искуство, дека сите се еднакви и мораат да бидат третирани според потребите, кој се појавува во ризичната состојба на епидемијата, предизвикува отпор со кој не управува ниту една партија, а кој бара, произволно наоѓа и не се интимизира особено со некоја идеолоша структура, туку со принципите на еднаквоста на демократијата и праведната распределба. Оваа нова борба, чии сведоци сме, добро го препознава расизмот, нацизмот и другите капиларни начини за консолидирање на неолибералниот капитализам, и нема друг излез освен борбата.
Вторник 25.06.2020 | 20 часот
Томислав Медак: За кревкоста, потрошноста и кршливоста: капиталистичка напуштеност и грижа | Предавање (поврзи линковски https://www.youtube.com/watch?v=MpNui9aJ1lM&t=283s )
Тргнувајќи од работата која Валерија Грациано, Марсел Марс и јас ја развиваме, заедно со група професионалци, активисти и универзитетски професори околу Pirate Care (https://pirate.care) – проект кој цели да иницира процеси на колеквтивно учење од бунтовните заеднички искусени практики на грижа кои се појавуваат како одговор на неолибералната „криза на грижата“ – во моето предавање критички ќе го разгледаме поимот грижа. Низ целиот наш живот ние зависиме од поддршката на блиските, пријателите, туѓинците и институциите за да можеме да опстанеме – и за да го зачуваме светот во кој и ние и идните генерации треба да живееме. Таа меѓузависност од човечко и не-човечко постоење ги дефинира релациите на грижата, а обидот да ги одржиме го дефинира трудот на грижата. Постојаниот неопходен труд за да се одржи таа меѓузависност го прави нашето конечно постоење кревко и колективно.
Сепак, како што оваа пандемија ни покажа уште еднаш, трудот на грижа е дефиниран со особено нееднакви односи на грижа. Оние што се носители на трудот, претежно прекарната работничка класа, нееднакво платени жени и мигранти, за возврат можат да очекуваат најмалку заштита. „Најзначајните работници“, задолжени за општествена репродукција, беа оние кои немаа друг избор освен да преземат ризик и навистина нивните заедници беа едни од најтешко погодените. Понатаму, пандемијата покажа дека општествените системи под капитализмот, самите зависат од виталноста и од навремените текови, и се кршливи кога се соочуваат со нарушувањето на животната средина, претставувајќи масовна закана за човековите животи – дури и храната, најосновното општествено добро – може да стане оскудно за голем дел од населението за само неколку дена. Климатските промени и планетарната еколошка криза прават сегашната закана, сепак, да изгледа само како епизода. Така што, потребно ни е радикално преобмислување на видот на трудот, кој е неопходен наспроти климатската промена проследена со сѐ поголем интензитет на нарушувања, а и на видови начини со кои ќе можеме демократски да го дефинираме и распределиме трудот.
Вторник 30.06.2020 | 20 часот
Алфредо Саад Фиљо: Економијата, демократијата и здравството – трите кризи на глобалниот неолиберализам | Предавање (поврзи линковски https://www.youtube.com/watch?v=CsR9Uk2Hk0w&t=375s )
Глобалниот неолиберализам може да се разгледува низ три фази, поделени во периодот од средината на 1990’ и Големата финансиска криза (ГФК). Првата („транзициска“) фаза се појави како спротивност на претходниот систем на акумулација (Кејнзијанска социјалдемократија, теорија на развој, социјализам во советски стил или што сѐ не). Главната цел на оваа фаза беше агресивната промоција и интернационализацијата на приватниот капитал. Втората („зрелата“) фаза го интензивираше финансирањето на општествената репродукција, ја институционализираше ограничената демократија како нејзина доминантна политичка форма и го легитимираше системот на акумулација преку неолибералниот субјективитет. Третата фаза го опфати управувањето со последиците од ГФЦ преку „фискалното штедење“, кое неминовно подразбира засилување на репресијата и нови форми на исклученост, задскриени под превезот на десничарските популистички тропи. Како дел од овој процес, беа поставени авторитарни влади во неколку земји, предводени од „спектакуларни“ водачи. Нивниот пораст беше резултат на исцрпувањето на (минатите) неолиберални, технократски и исклучувачки демократии. Оваа дегенерирачка политичка динамика беше совладана од Ковид-19 пандемијата, предизвикувајќи длабока економска криза во историјата на капитализмот. Неколку влади, веќе објавија мерки за воведување на ново долгорочно штедење, што е можно поскоро, потпирајќи се на засилениот притисок за обезбедување политичка стабилност. Ова е неподносливо од две причини. Прво, засиленото штедење ќе го поткопа (она што останало од) демократијата а со тоа ќе биде поткопана и легитимноста на овие влади; второ, штедењето ќе наштети несразмерно на базата на тие авторитарни администрации. Ова укажува на можност за долг период на кризна политика со непредвидливи импликации. Оваа сесија ќе ги испита предизвиците што доаѓаат и можностите за левицата.
Биографии:
Франко „Бифо“ Берарди (роден на 2 ноември 1949 година) е италијански комунистички филозоф, теоретичар и активист. Тој бил клучна фигура во италијанското движење за автономија во 1970-тите, кое го славеше капацитетот на работникот за социјални промени. Неговата работа главно се фокусира на улогата на медиумите и информатичката технологија во пост-индустрискиот капитализам. Берарди има напишано над дваесетина публикувани книги, како и голем број есеи и говори. Моментално работи за списанието „Дериве Апрододи“, и предава социјална историја на комуникација на „Accademia di belle Arti “ Милано. Тој е ко-основач на е-магазинот rekombinant.org, на telestreet движењето и на каналот Орфео ТВ. Последните публикации: Востанието (2012); Душата на работа: од отуѓување до автономија (2009); и несигурна рапсодија: Семиокапитализам и патологии на пост-алфа-генерација (2009). Берарди живее и работи во Болоња.
Џули Реше е професорка по филозофија и директорка на Институтот за психоанализа на Глобалниот центар за напредни студии, каде држи онлајн семинари на теми како што се филозофија и психоанализа. Завршила психологија на Универзитетот во Оксфорд и докторирала на Институтот за филозофија на Словенечката академија на науките и уметностите, која е водечки центар за проучување на филозофски ориентирана психоанализа. Студирала под менторство на Аленка Жупанчиќ, клучен теоретичар на модерната психоанализа, која самата била под менторство на Ален Бадју и Славој Жижек. Реше е авторка на 2 книги и на над 100 академски и популарни текстови. Нејзината неодамнешна книга „Вовед во филозофијата: Пластичноста на секојдневниот живот“ беше бестселер во Русија и долго време на списокот на наградата „Александар Пјатигорски“.
Алфредо Саад Фиљо е професор по политичка економија и меѓународен развој на King’s College во Лондон. Претходно бил професор на Универзитетот School of Oriental and African Studies во Лондон и раководител на докторската школа на SOAS. Тој бил постар соработник за економски прашања на конференцијата на Обединетите нации за трговија и развој (UNCTAD) во периодот помеѓу 2011-2012 година. Носител е на следните награди: Медал за животно достигнување на Сојузниот универзитет во Гојаш (Goiás), Бразил, како и на престижната награда за угледни наставници на SOAS. Предавал на повеќе универзитети и истражувачки институции во Бразил, Канада, Италија, Јапонија, Мозамбик, Швајцарија и Велика Британија. Неговите публикации вклучуваат 9 книги, 70 списанија, 50 поглавја и 30 извештаи за ООН и други меѓународни организации. Неговите истражувања се објавени во дваесетина земји, преведени на 15 јазици и презентирани на над 200 академски настани во 30 земји.
Томислав Медак студирал филозофија, германски јазик и литература на Филозофскиот факултет во Загреб. Во фокус на неговите теориски интереси лежат констелациите на современата политичка филозофија, теорија на медиуми и естетика. Од 2000 година ја координира теориската програма и издавачките активности на Мултимедијалниот институт МАМА (Загреб, Хрватска). Тој се застапува за слободен софтвер и е член на Управниот Одбор на хрватскиот Creative Commons тим. Тој е член и на урбаната активистичка иницијатива “Право на Град“, Загреб и работи со загрепската театарска група BAD.co како перформер, драматург и режисер.
Светлана Слапшак завршила Класични студии/лингвистика на Универзитетот во Белград. По магистратура на преводите /позајмувањата на грчкиот збор SHEMA и докторатот за преводите, адаптациите и позајмувањата од грчкиот јазик во Српскиот речник на Вук Караџиќ, таа се префрла на Балканологија и Женски студии, во 1980-тите. Како студентка дисидентка, а подоцна авторка и активистка, честопати била малтретирана од тајната полиција, а пасошот и бил одземан повеќе пати во текот на седум години, 1968-1988. Откако во 1988 година добива отказ од Институтот за уметност и Литература во Белград, после наместен судски процес од страна на режимот на Милошевиќ, а во врска со нејзиното јавно спротивставување на српскиот национализам и распадот на Југославија, како и нејзината акција во корист на најдолго притворениот затвореник на совеста во Југославија, Адем Демачи. Во 1991 година Слапшак се сели во Љубљана. Таа е координатор за Антропологија на античките светови и антропологија на родот на ISH (Institutum Studiorum Humanitatis), на љубљанската Школа за хуманистички науки, декан на институтот од 2005-та, главен уредник на кварталното списание за женски студии и култура од Белград ProFemina, уште од 1994-та, претседавач на Женските студии на Ратгерс САД (1994-1995), поканета на EHESS Париз 1998; Соработник на NIAS, Wassenaar, 1999-2000; Соработник на Max Planck Institute, Берлин, 2000; Соработник на Collegium Budapest, 2005. Добитничка е на наградата за есеи Милош Црњански во 1990, Наградата за слобода на изразување на американскиот ПЕН во 1993, Watch Award во Хелсинки 2000; Helen Award во Монтреал во 2001.
Споделено на: јануари 25, 2021 во 3:52 pm